Onder je eigen mes

Wat doe je wanneer je wakker wordt met wat buikpijn, misselijkheid en koorts? De meeste mensen nemen een dagje rust en eten wat koppen kippensoep. De volgende dag gaat het dan al vaak een stuk beter. Maar wat als je de volgende dag last krijgt van druk- en loslaatpijn in de rechteronderbuik gepaard met braken? Wij als studenten Geneeskunde zullen al snel een rode vlag hijsen en vlug naar de huisarts gaan, want het zou zomaar een blindedarmontsteking kunnen zijn die peritoneale prikkeling geeft. Gelukkig kan dit probleem met een relatief simpele operatie verholpen worden. Maar wat doe je als de dichtstbijzijnde arts 1600 kilometer weg is?

De 27-jarige Leonid Ivanovich Rogozov ervoer precies dezelfde klachten toen hij aan het werk was bij een expeditie op Antarctica. Hij was afgestudeerd als huisarts en ging vanwege zijn medische expertise met dertien andere onderzoekers mee op deze expeditie, voor het geval er iemand ziek zou worden. Op 29 april 1961 werd hij wakker met wat aspecifieke buikklachten, maar op 30 april veranderden deze klachten in klachten wijzend op een peritonitis (buikvliesontsteking) ontstaan door een appendicitis (blindedarmontsteking). Hij wist dat hij onder het mes zou moeten, maar het dichtstbijzijnde onderzoeksstation was maar liefst 1600 kilometer ver weg, er was geen vliegtuig aanwezig en als deze al aanwezig zou zijn dan zou deze niet kunnen vliegen vanwege de sneeuwstormen. Door zijn kennis als huisarts wist Rogozov dat een ontstoken appendix kan scheuren en dat de gevolgen daarvan levensgevaarlijk zijn. Hierom kwam hij al snel tot de conclusie dat een operatie onvermijdelijk was: de appendix moest eruit.

Er zat dus voor Rogozov niets anders op dan zichzelf te opereren, omdat hij anders hoogstwaarschijnlijk zou overlijden. Gelukkig was hij voordat hij vertrok op expeditie begonnen aan een klinische training om zichzelf te specialiseren tot chirurg, maar hij had deze training wel onderbroken om op expeditie te gaan. Op 1 mei 1961 vond deze operatie plaats. Rogozov had hierbij de hulp ingeroepen van een chauffeur en een meteoroloog, die de instrumenten, een lamp en een spiegel moesten vasthouden, zodat Rogozov kon zien wat hij aan het doen was. Daarnaast was de leider van de expeditie aanwezig voor het geval dat er iemand flauw zou vallen. Rogozov verdoofde zijn buikwand met novacaïne en maakte een incisie van ongeveer 10 centimeter in de buikwand. In zijn dagboek heeft hij beschreven hoe de operatie eraan toe ging:

“Ik werkte zonder handschoenen. Het was moeilijk te zien. De spiegel hielp, maar hinderde ook, aangezien hij alles omdraait. Ik werk vooral met behulp van mijn tast. De bloeding is heftig, maar ik neem mijn tijd. Ik probeer veilig te werken. Bij het openen van het peritoneum beschadigde ik de blindedarm, die ik daardoor moest hechten.”…”Iedere 4-5 minuten rust ik 20-25 seconden. Eindelijk, hier is hij, de vervloekte appendix. Vol afgrijzen zie ik de donkere plekken aan de onderkant. Dat betekent dat hij na een dag langer wachten gescheurd zou zijn…”

De operatie duurde ongeveer twee uur. Na de operatie herstelden de peritonitis en de toestand van Rogozov geleidelijk. Na vijf dagen was de koorts weg en na zeven dagen verwijderde hij de hechtingen van de operatie. Hij was weer aan het werk na twee weken. 

Rogozov schreef in zijn dagboek dat hij geen angst voelde toen hij eenmaal bezig was met de operatie. Hij schrijft dat hij van tevoren wel bang was, maar dat hij vanaf het moment dat hij zichzelf verdoofde schakelde in operatiemodus. Hij was zelfs zo gefocust dat hij de assistenten nog instructies gaf over het hygiënisch reinigen van de gebruikte instrumenten, voordat hij zichzelf antibiotica en slaapmiddelen toediende. Ook had hij alles in de puntjes voorbereid; zo heeft hij zijn assistenten uitleg gegeven over het toedienen van adrenaline en het gebruik van kunstmatige beademing, voor het geval hij buiten bewustzijn zou raken. 

 Dit verhaal was natuurlijk niet onopgemerkt gebleven en hij werd samen met de astronaut Yuri Gagarin gezien als een soort nationale held van de Sovjet-Unie. Rogozov werd onderscheiden met de Order of the Red Banner of Labour. Daarnaast heeft zijn verhaal ervoor gezorgd dat sommige landen nu kennis over de appendectomie verplichten bij expedities naar afgelegen oorden. Ook wordt er nu vaak meer dan één arts meegestuurd op een expeditie. Toch blijft het ongelofelijk waar mensen toe in staat zijn wanneer ze in levensgevaar verkeren.

Misschien ook interessant!