Hoe zit het met geluk?

Laatst las ik een artikel in de Volkskrant getiteld “Dirk De Wachter over de kunst van het ongelukkig zijn”. Nihilistisch als ik soms kan zijn was ik geprikkeld om te lezen waar dit over zou gaan. Tot mijn schaamte had ik nog nooit gehoord van de heer De Wachter. Hij schijnt een gerenommeerd psychiater te zijn die veelal in de media is verschenen en een aantal boeken heeft geschreven. Dat terzijde stonden er een paar prachtige quotes en oneliners in het artikel, waaronder “ongeluk hoort erbij en verdriet is geen psychiatrische afwijking. We zouden elkaar veel meer moeten steunen” en “elke psychiater weet dat er een onderhuids probleem is en dat komt neer op een ernstige, dwingende zinloosheid die mensen ervaren”.

Vooral die eerste zin botst naar mijn mening met het recent gepubliceerde stuk “een gelukkige arts bestaat niet” van filosoof Menno de Bree. Allereerst weiger ik zelf te geloven dat die titel waar is (en ja ik begrijp heus wel dat het een “aandachtstrekker” en “gechargeerd” is; ik heb wel opgelet bij Nederlands in de bovenbouw). Maar waar naar mijn mening de misvatting zit is dat de werksfeer- en druk die zogenaamd ervoor zou zorgen dat artsen ongelukkig zijn. Ten eerste is het denk ik aan het individu om voor zichzelf te bepalen wat de termen van (on)geluk zijn. Daarnaast is geluk een ontzettend vaag begrip, het is een soort gemoedstoestand en subjectieve ervaring van het leven. Volgens basis psychologie is het hebben van een doel/richting in het leven een van de voorwaarden om “geluk” te ervaren. En dat doel mag je helemaal zelf bepalen. Dus stel je zou maar dom genoeg zijn om 12+ jaar te studeren om dokter te worden omdat je mensen wilt helpen, hun pijn wilt verlichten, hun levens redden, een jong kind een toekomst gunnen of een oud omaatje een waardig afscheid geven, dan zou je kunnen zeggen dat je voor jezelf een waardig doel hebt gesteld, en dat maakt je gelukkig. Naast dat het een concreet doel is zit er denk ik ook wel iets van betekenis en waarde achter. Naar mijn mening is dat voor veel artsen een drijfveer die ver boven het idee van status en geld gaan. Als je het meer in de spirituele hoek zoekt: Confucius (vet slimme kerel die echt al heel lang dood is), zei ooit: “wanneer je een vak beoefent wat je leuk vindt, zul je geen dag van je leven hoeven werken.” Nou is dit mantra misschien niet meer edgy genoeg voor de hipster anno 2019, maar er zit zeker een kern van waarheid in als je het niet super letterlijk opvat.

Terug naar het stuk van De Wachter. Ik ben het met hem eens dat ongeluk bij het leven hoort. Zoals menig van jullie het vast al een miljard keer van jullie ouders hebben gehoord: deze generatie is obsessief bezig met dat alles in het leven leuk, fijn, happy en sexy moet zijn. Of dat volledig de schuld is van social media is een discussie voor een andere dag. Er is geen enkele persoon op de planeet aarde die van geboorte tot dood doorkomt zonder verdriet te lijden. En dat is normaal, een biologisch proces dat bij het leven hoort, en dat is goed.

Dat wil echter niet zeggen dat ik niet van mening ben dat geluk bij geneeskunde een veel groter onderdeel van conversatie moet worden. Ik kan de statistieken rondom burnout en depressie namelijk niet ontkennen. Alle honderden, zo niet duizenden uren werk en studie wegen niet op tegen je eigen mentale gezondheid, hoe nobel je doelen in het leven ook zijn. Als je elke dag met tegenzin naar coschappen/werk gaat ben je sneller klaar met het leven dan je lief is. Het is daarom dat ik streef naar een balans tussen geluk en hard werk, waarbij er vooral genoten moet worden van datgene wat je doet, maar er ook zeker plaats moet zijn voor een traantje hier of daar.