Het verboden geheimschrift van de geneeskunde

Artsen gebruiken het dagelijks, een taal die niemand kan hopen te begrijpen. Patiënten, apothekers en zelfs andere artsen kunnen het niet lezen. Het is geen Latijn, geen vakjargon, geen berg moeilijke cijfertjes en normaalwaarden. Nee, ik heb het over het doktershandschrift. Naast George Orwell’s 1984, het rapport over global warming en mijn genegeerde liefdesbriefje aan Merel uit de tweede klas is het handschrift van artsen misschien wel de meest angstaanjagende vorm van het geschreven woord. En daarom is het dan ook sinds 2014 verboden.

Het probleem van het doktershandschrift

Er wordt vaak gezegd dat artsen een vreselijk handschrift hebben. Ook al blijkt dit niet te kloppen, is het zeker wel zo dat de impact van een slecht handschrift bij artsen veel groter is dan bij anderen. Onleesbare medicijnvoorschriften zorgen er voor dat patiënten met regelmaat met een heel ander medicijn de apotheek naar buiten lopen dan de bedoeling is. Of de dosis klopt niet, of de vorm van toediening. Kijk maar eens naar het voorbeeld hieronder: het slechte handschrift van ondergetekende.

Waarschijnlijk kom je na een tijd puzzelen er wel achter welke medicijnen er worden bedoeld. Maar het kost dan wel waardevolle tijd, terwijl in de gezondheidszorg de werkdruk juist zo tergend hoog is. Daarnaast zijn er genoeg handschriften in de omloop nog vreselijker dan de mijne. Je kunt je voorstellen dat in die gevallen er helemaal niets meer van te maken valt en patiënten naar huis gaan met de verkeerde medicijnen.

Het blijft echter niet alleen bij medicijnen. Verslagen, verwijsbrieven en onderzoeksaanvragen worden nog steeds aangevuld met handgeschreven informatie. Ik heb al meerdere malen meegemaakt, terwijl ik nog niet eens coschappen loop, dat meerdere mensen zich moesten buigen over de kriebeltjes die een andere arts had gezet. Tuurlijk, uiteindelijk lukt het allemaal wel, maar het kost allemaal veel tijd die wij gewoonweg niet hebben.

Nederlandse maatregelen

Vandaar ook dat de KNMG, de overkoepelende medische organisatie in Nederland, eind 2013 een richtlijn publiceerde genaamd “Elektronisch voorschrijven”, waarin onder meer de geschreven recepten ‘verboden’ werden. Nu kunnen artsen alleen, met de hand geschreven, medicijnen uitschrijven in het geval van specifieke uitzonderingen, zoals een huisarts tijdens een visite wanneer zij geen toegang heeft tot het digitaal systeem. De richtlijn is bedoeld voor meer dan alleen het uitbannen van de vele schrijf- en leesfouten aan de hand van medisch personeel. Door het gehele dossier digitaal te maken kan gebruik worden gemaakt van moderne snufjes. Via computergestuurde software kunnen namelijk zaken zoals onjuiste doseringen, contra-indicaties en ongewenste interacties automatisch worden gedetecteerd. Hierdoor zorgt de richtlijn er dus voor dat het medicijn gebruik over het algemeen ook met minder fouten verloopt.

Angstaanjagende cijfers

Op lijstjes van de meest voorkomende doodsoorzaak zul je nooit medische fout zien staan. Dit komt omdat dit niet volgens de ICD (International Classification of Diseases) als doodsoorzaak kan worden aangegeven. Echter, blijkt het uit een artikel uit 2016 dat medische fout de op twee na meest voorkomende doodsoorzaak is in de Verenigde Staten. Op medicijngebied is het daar ook niet best: elk jaar hebben 1.5 miljoen mensen fouten in hun medicijnen. Daarnaast wordt er geschat dat 6 tot 7 procent van alle ziekenhuisopnames komt door verkeerd medicijngebruik, waarvan twee derde voorkombaar is. Een groot probleem dus. Maar veel medicijnproblemen zullen ook onopgemerkt blijven. Denk aan te hoge doseringen waardoor men bijwerkingen krijgt. Het is daarom zo belangrijk dat we kunnen controleren of de medicijnen die we uitschrijven wel de juiste zijn en daar is een digitaal platform, zoals in richtlijn van de KNMG wordt beschreven, ideaal voor.

Administratieve rompslomp

Maar we kunnen niet werken zonder handgeschreven informatie als we niet digitaal kunnen werken. In een recentelijk nummer rapt Lange Frans in samenwerking met zijn KNO-arts over de administratie rompslomp in de geneeskunde (https://www.youtube.com/watch?v=XXGaNlK5S1I). Het is niet minder dan logisch dat wij zo veel tijd zijn aan administratief werk kwijt zijn, als onze computersystemen in het tijdperk van drones en robots nog niet eens een verslag binnen vijf minuten kunnen openen. Terwijl de patiënt al een kwartier in de wachtkamer zit, zijn wij nog bezig met het opstarten van het systeem. Dat kan toch niet anno 2018? Mijn broer zegt altijd dat over vijftig jaar onze baan obsoleet zal zijn omdat alles overgenomen zal zijn door computers. Maar hoe het nu gaat ben ik bang dat we over vijftig jaar nog steeds op de niet ondersteunde Windows XP aan het draaien zijn.