PAS OP; de teek!

De dagen worden langer, het weer wordt beter en dat betekent dat we lekker naar buiten kunnen. Zoals Joris eerder heeft uitgelegd is wandelen een gezonde en leuke bezigheid (lees: Even de benen strekken – MSV Pulse). Natuurlijk kan je dan naar de stad, of een rondje over de groene loper, maar met de volle zon van vorige week is dat niet vol te houden. Daarvoor zijn bossen toch uitgevonden? Niks zo leuk als op de Sint-Pieter routes vinden die nog weinigen jou voor zijn gegaan. Af en toe wat struiken aan de kant duwen en door het gras stappen hoort daarbij. Maar wat we daar dan niet bij moeten vergeten is de controle achteraf. Zijn er ergens teken blijven plakken?

Ik zal eerst even jullie geheugen opfrissen. De teek is een klein beestje met in het volwassen stadium 8 poten. Ze vallen dus ook onder de spinachtigen en niet onder de insecten zoals velen zouden zeggen. De teek heeft een levenscyclus van ongeveer 3-4 jaar, waarin deze door verschillende fases van evolueert. Van ei, via larve tot nimf en uiteindelijk volwassen teek. De varianten waar wij voornamelijk mee te maken hebben zijn de larve, nimf en de volwassen vrouwtjes teek, omdat die bloed nodig hebben om te ontwikkelen en voortplanting te faciliteren. (1) 

Nu klinkt dit natuurlijk al angstaanjagend genoeg, maar dit is nog niet het grootste probleem. Onze ordinaire Nederlandse muggen leven ook van ons bloed, en die kunnen naast jeukende bultjes (en oké, hier en daar een allergische reactie) over het algemeen ook niet veel kwaad doen. De Nederlandse teek daarentegen staat erom bekend mogelijk besmet te zijn met het Borrelia burgdorferi bacterie. Dit is een bacterie die de teek met een beet over kan dragen op de mens en daar de ziekte van Lyme kan veroorzaken.

De ziekte van Lyme is dus een infectieuze ziekte, die veel verschillende klachten kan geven. Dit komt omdat een tekenbeet vaak tot in een bloedvat komt, waardoor de bacterie zich snel door het lichaam kan verspreiden. Lyme kent een vroege en een late fase, die allebei eigen kenmerken hebben, maar die elkaar ook kunnen overlappen. (2)

Vroege fase: Verkleuring van de huid in de vorm van een plek en eventueel een cirkelvorm daaromheen. Deze rode cirkel heet de erythema migrans en is het meest voorkomende symptoom van een besmetting met het Borrelia. (3) Dit kan ontstaan tot 3 maanden na de beet. Koorts en eventueel spier- en gewrichtspijn in de eerste weken na de beet.

Late fase: Gewrichtsklachten, huidklachten, zenuwklachten of hartklachten. Dit komt voornamelijk voor als de vroege fase niet is opgemerkt en behandeld.

Gelukkig zijn beide fases te behandelen met antibiotica. Vooral bij de late fase kunnen er echter al complicaties zijn ontstaan door de ontstekingsreacties door het hele lichaam. Daarom is het belangrijk om er al zo vroeg mogelijk bij te zijn. Het is echter nog niet zo makkelijk om de vroege fase te ontdekken als je slechts milde klachten ervaart. De diagnose wordt voornamelijk gesteld aan de hand van ziektegeschiedenis, symptomen en risico op een tekenbeet (of kennis van een tekenbeet). Daarnaast kan er in het bloed of het hersenvocht gezocht worden naar antistoffen tegen de bacterie. (3) Helaas zijn de laboratoriumtesten niet hoogspecifiek en -sensitief, waardoor ook vaker misdiagnoses worden gesteld. Er wordt namelijk getest op IgM en IgG, waarbij IgM na een tijdje weer afneemt (na de eerste infectie) en IgG niveaus ook dusdanig laag kunnen zijn (in chronische en latente fase) dat het niet gedetecteerd wordt. Juist hierom is het belangrijk om de focus te leggen op de anamnese.

Nu denk je vast: “Alles leuk en aardig, maar was je enige doel om ons bang te maken te gaan wandelen?” Nee zeker niet! Wandelen blijft nog steeds leuk en gezond en moeten we vooral blijven doen. Wel heb ik hier een paar tips om het risico op complicaties na een wandeling te voorkomen:

• Draag een lange broek en hoge sokken. Zorg ervoor dat de broekspijpen in de sokken geschoven zijn, zodat er aan de onderkant geen weg is naar de huid.
• Vermijd hoge grassen en ga ook bij een pauze niet op het gras zitten maar zoek even een bankje op.
• Controleer (direct) na de wandeling op teken. Teken zitten graag op warme plekken in de plooien van het lichaam. Check dus ook vooral op de plekken waar normaal de zon niet schijnt en vraag (vooral als je lang haar hebt) of iemand anders in je nek kan kijken.
• Teek gevonden? Haal deze direct weg met een speciale tekentang. Deze zijn ontworpen om de teek zo rustig mogelijk te verwijderen. Een teek met stress laat namelijk het opgezogen bloed terugvloeien jouw lichaam in, waardoor het risico op besmetting groter wordt. (4)
• Als je een teek hebt verwijderd, gooi deze dan niet weg. Plak hem in een plakbandje en leg deze ergens waar je hem niet kwijtraakt. Schrijf de datum van de beet op het plakbandje met een stift/pen. Dit klinkt een beetje morbide, maar heeft alles te maken met de ongevoeligheid van de bloedtesten. Het is namelijk makkelijker om de bacterie aan te tonen bij de teek, dan de antistoffen bij jou.
• Hou in de periode na de tekenbeet de plek goed in de gaten. Een klein bultje (lijkend op een muggenbult) is normaal, maar let op of de plek groeit en of er een kring omheen ontstaat. Let ook op de andere symptomen en neem direct contact op met de huisarts als je iets vindt. Neem dan ook je teek mee.
• Controleer ook als je niet direct in het bos bent geweest goed op teken en/of signalen van beten. Zeker in hoogzomer (maar ook nu al) zitten die krengen overal en valt het soms niet op als ze een plekje hebben gevonden op jouw lichaam.

Met het volgen van deze tips zou je al een heel eind moeten komen met jezelf veilig houden als je de natuur in stapt. Deel deze tips ook vooral met je wandelmaatje. Vele fijne en veilige wandelingen toegewenst!

Misschien ook interessant!

1. Wageningen university, RIVM, De Natuurkalender. Over de teek. https://www.tekenradar.nl/teken/teken 
2. RIVM. Ziekte van Lyme. https://www.rivm.nl/ziekte-van-lyme 
3. Huidinfo. Ringvormige huidafwijkingen. https://www.huidinfo.nl/r/ringvormige-huidafwijkingen/ 
4. LymeNet Nederland. Diagnose ziekte van Lyme. https://www.lymenet.nl/info/lyme-diagnose 
5. TakeCare. Teek verwijderen. https://www.tekentangen.nl/teek-verwijderen